اگر تا حالا با یک سرماخوردگی ساده هم سرِ کار رفته باشید، خوب می‌دانید که نبود یک سیستم روشن برای مرخصی استعلاجی چه دردسری درست می‌کند. حالا تصور کنید پای جراحی یا بیماری طولانی در میان باشد. در سال 1404 تغییری در حد اصلاح و به‌روزرسانی آیین‌نامه‌ها اتفاق افتاده که دانستن آن برای هر کارگر، کارمند یا کارفرما واجب است. پس اگر سلامت، حقوق و آینده شغلی خودتان را دوست دارید، تا آخر این راهنما کنار من بمانید.
مرخصی استعلاجی یعنی چه و ماده 74 چه می‌گوید
قانون کار ایران در ماده 74 تکلیف را روشن کرده است: تمام روزهای مرخصی استعلاجی که با تایید سازمان تامین اجتماعی ثبت شوند جزو سابقه کار و بازنشستگی شما محسوب می‌شود. به بیان ساده، حتی وقتی در خانه در حال استراحت هستید، چرخه سابقه بیمه‌تان نمی‌ایستد. این ضمانت قانونی پایه تمام حقوق و مزایایی است که در ادامه می‌خوانید.
شرایط و مراحل دریافت مرخصی در 1404
قانون‌گذار برای جلوگیری از سوء‌استفاده، مسیر دریافت مرخصی را سه‌پله‌ای کرده است. جدول زیر خلاصه تصمیم‌گیرندگان را نشان می‌دهد:
| مدت استراحت | چه کسی تایید می‌کند؟ | نکته کلیدی |
|---|---|---|
| هر نوبت زیر 7 روز یا جمع سالانه زیر 15 روز | پزشک معالج | نیاز به پزشک معتمد ندارد |
| بیش از 7 روز در هر نوبت یا 15 تا 60 روز در سال | پزشک معتمد سازمان | الزام بازبینی مدارک پزشکی |
| بیش از 60 روز در سال | کمیسیون پزشکی تامین اجتماعی | امکان حضور بیمار در جلسه کمیسیون |
تغییری که از ابتدای 1404 اجرایی شده، بیشتر سَفارش به نسخه‌نویسی الکترونیک و الزام بارگذاری آنلاین پرونده است تا تلفیق با سامانه بیمه. یعنی دیگر خبری از بردن پوشه‌های ضخیم به شعب تامین اجتماعی نیست و بخش اعظم کار در سِپَس (سیستم پرونده الکترونیکی سلامت) انجام می‌شود.
مرخصی استعلاجی سقف دارد
بر اساس اطلاعیه رسمی وزارت کار و اقتصاد آنلاین، مرخصی استعلاجی سقف عددی مشخصی ندارد؛ مدت آن «بسته به نظر پزشک و تایید سازمان تأمین اجتماعی» تعیین می‌شود. البته این آزادی عمل به معنای بی‌قیدوبندی نیست؛ همان مسیر سه‌پله‌ای بالا در عمل مانع زیاده‌روی می‌شود.
غرامت دستمزد؛ کی و چقدر
قانون تامین اجتماعی می‌گوید اگر علت بیماری حادثه کار باشد، غرامت از روز اول پرداخت می‌شود؛ در غیر این صورت، برای بیماری‌های عادی و درمان سرپایی، سه روز اول بدون حقوق است و از روز چهارم پول می‌گیرید.
- بیمه‌شده متاهل یا دارای افراد تحت تکفل: سه چهارم میانگین مزد روزانه
- بیمه‌شده مجرد: دو سوم میانگین مزد (و در بستری با هزینه سازمان حتی نصف)
یادتان باشد در حالت بستری واقعی، سه روز انتظار حذف می‌شود؛ حتی اگر فقط چند ساعت در بخش اورژانس بوده باشید.
پیوند قانون کار و محاسبات بیمه‌ای در 1404
بگذارید کمی عمیق‌تر شویم. از فروردین 1404 حداقل دستمزد روزانه با رشد بیش از 45 درصد به 342 هزار تومان رسیده است. غرامت دستمزد بر مبنای «میانگین دستمزد آخرین 90 روز قبل از بیماری» محاسبه می‌شود. فرض کنید میانگین روزانه شما 500 هزار تومان است. اگر مجرد باشید و مرخصی‌تان سرپایی محسوب شود، روزانه حدود 333 هزار تومان دریافت می‌کنید. در حالت متاهل، این عدد 375 هزار تومان خواهد شد. نکته فنی مهم: غرامت دستمزد، مشمول مالیات حقوق نیست اما برای حق بیمه بازنشستگی از آن کسری اعمال نمی‌شود. این تفاوت باعث می‌شود دریافتی خالص شما نزدیک به همان مقدار محاسبه شده بماند.
تجربه شخصی
راستش پارسال که دچار پارگی مینیسک شدم، خیال می‌کردم با عمل سرپایی سه روزه برمی‌گردم سر کار. پزشک معتمد اما تشخیص داد حداقل ده روز استراحت لازم دارم. اولش اعصابم خرد شد که «ده روز بی‌حقوق؟» ولی وقتی فهمیدم از روز چهارم غرامت می‌گیرم و سوابق بیمه‌ام کامل رد می‌شود، نفس راحت کشیدم. تازه نسخه آنلاین هم کارم را راحت کرد؛ هیچ برگه‌ای را پُست نکردم، فقط اسکن گواهی را آپلود کردم و تمام. همین تجربه ساده به من ثابت کرد اگر قوانین را بلد باشی، نصف نگرانی‌هایت دود می‌شود و می‌رود هوا.
نقد و بررسی
برخی معتقدند نبود سقف عددی دست سازمان تامین اجتماعی را برای رد مرخصی‌های طولانی باز گذاشته است. اما تجربه نشان داده که سازوکار سه‌مرحله‌ای بالا مرخصی غیرواقعی را فیلتر می‌کند؛ در نتیجه بیمه‌شده‌ای که پرونده پزشکی معتبر دارد، معمولاً با مانعی جدی روبه‌رو نمی‌شود. از زاویه دیگر اگر نگاه کنیم، حذف کسر سه روز ابتدایی در حوادث کار، گامی مثبت است؛ هرچند هنوز هم برای بیماری‌های عادی ممکن است سه روزِ بدون حقوق به بیمه‌شده فشار بیاورد. به نظر من می‌توان با راه‌حل میانگین‌گیری از بیمه تکمیلی یا صندوق رفاهی شرکت‌ها، این خلا را پوشش داد.
پرسش‌های چالش‌برانگیز
- اگر همین امروز مجبور به 40 روز استراحت شوید، می‌دانید کدام مدارک را باید آنلاین ثبت کنید؟
- آیا شرکت شما سازوکاری برای پوشش سه روز اول مرخصی عادی در نظر گرفته است؟
- فکر می‌کنید حذف سقف عددی در بلندمدت به نفع کارگر است یا بار مالی اضافه برای صندوق بیمه؟
نتیجه‌گیری
مرخصی استعلاجی در قانون کار سال 1404 نه‌تنها چتر حفاظتی برای روزهای بیماری است، بلکه بخشی از سوابق کاری شما را تضمین می‌کند. مسیر دیجیتال، سه‌پله‌ای و بدون سقف مشخص، در ظاهر انعطاف بالایی دارد اما همچنان مبتنی بر تایید تخصصی است؛ بنابراین از این حق قانونی آگاهانه استفاده کنید، مدارک پزشکی را دقیق بارگذاری نمایید و اگر کارفرما مقاومت کرد، با استناد به ماده 74 و بخش‌نامه‌های تامین اجتماعی حق خود را پیگیری کنید.
جهت درخواست مشاوره و دریافت برآورد دقیق زمان و هزینه، ترجیحاً از طریق واتساپ شماره 0760241-0912 در ارتباط باشید. در صورت نیاز، می‌توانید از ساعت 9 صبح تا 18 عصر با شماره ثابت 77653794-021 تماس بگیرید و از راهنمایی کارشناسان حرفه‌ای و با تجربه ما بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
مرخصی استعلاجی حداکثر چند روز در سال است؟
سقف عددی ندارد و به تایید پزشک و سازمان تامین اجتماعی بستگی دارد.
آیا حقوق ایام بیماری کامل پرداخت می‌شود؟
خیر؛ غرامت دستمزد بر پایه ضریب‌های دو سوم یا سه چهارم میانگین حقوق روزانه است.
سه روز اول همیشه بدون حقوق است؟
در حوادث کاری یا بستری بیمارستانی، این سه روز حذف می‌شود و از روز اول غرامت می‌گیرید.
آیا مرخصی با نسخه پزشک خصوصی پذیرفته می‌شود؟
بله، ولی اگر از هفت روز بیشتر شود باید پزشک معتمد تامین اجتماعی تایید کند.
بدون دیدگاه