چک تضمینی چیست و چرا برای معاملات مهم بهترین گزینه است

در جهان امروز که تراکنش‌های مالی بخش مهمی از زندگی روزمره را تشکیل می‌دهد، استفاده از ابزارهای گوناگون پرداخت برای تسهیل و امنیت معاملات بسیار حائز اهمیت است. یکی از این ابزارها، چک تضمینی است که کارایی و امنیت بالایی در پرداخت مبالغ نسبتاً زیاد یا حساس دارد. اما چک تضمینی دقیقا چیست و چرا تا این حد محبوب شده است؟ در این مقاله به بررسی همه‌جانبه چک تضمینی، نحوه صدور، مزایا، هزینه صدور و نکات کلیدی آن خواهیم پرداخت تا بتوانید با آگاهی کامل از این ابزار مالی استفاده کنید.

چک تضمینی چیست

چک تضمینی (که گاهی به آن چک رمزدار یا چک بانکی نیز می‌گویند)، سندی مالی است که توسط بانک و در وجه ذی‌نفع مشخص صادر می‌شود. وجه این چک توسط بانک تضمین شده و صادرکننده به اندازه مبلغ چک، باید پیش از صدور، وجه خود را به بانک پرداخت یا در حساب بانکی خود موجودی کافی داشته باشد. به همین دلیل، برخلاف چک شخصی، در صورت صدور چک تضمینی بانک تضمین می‌کند که مبلغ آن در هر صورت قابل پرداخت است. از این رو، دریافت‌کنندگان چنین چکی معمولاً با اطمینان خاطر آن را می‌پذیرند.

انواع چک تضمینی

اگرچه تعریف و ماهیت چک تضمینی یکسان است، اما در عمل ممکن است شکل و شرایط صدور آن کمی متفاوت باشد. برخی از انواع رایج این چک‌ها عبارت‌اند از:

1. چک بین بانکی

   این چک توسط بانک صادر می‌شود و مبلغ مندرج در آن را بانک صادرکننده مستقیماً به بانک گیرنده منتقل می‌کند. چنین چکی معمولاً به نام فرد ذی‌نفع صادر می‌شود و تنها امکان واریز به حساب بانکی در بانک مقصد را دارد.

2. چک بانکی رمزدار

   در این نوع چک، بانک برای صدور آن ابتدا مبلغ موردنظر را در حساب خود بلوکه می‌کند و چک را به نام فرد ذی‌نفع یا به دستور بانک مقصد صادر می‌کند. برخلاف چک شخصی، مسئولیت پرداخت وجه در سررسید بر عهده بانک است.

3. چک تضمین‌شده آنلاین

   در برخی موارد، بانک‌ها خدمات صدور چک تضمینی را به‌صورت آنلاین هم ارائه می‌دهند. در این روش، متقاضی می‌تواند از طریق درگاه اینترنتی بانک، درخواست صدور چک را ثبت کرده و اطلاعات گیرنده را وارد کند. در نهایت، چک فیزیکی آماده‌شده از طریق بانک به ذی‌نفع تحویل داده می‌شود.

مراحل صدور چک تضمینی

چک تضمینی با طی مراحلی مشخص صادر می‌شود. هرچند جزئیات این مراحل ممکن است بین بانک‌های مختلف تفاوت‌های جزئی داشته باشد، اما در حالت کلی می‌توان گفت:

1. مراجعه به بانک

   شخص متقاضی صدور چک تضمینی ابتدا به بانک عامل خود مراجعه می‌کند. در برخی بانک‌ها امکان صدور چنین چکی حتی بدون داشتن حساب نیز فراهم است، اما در بیشتر موارد باید حساب کافی و معتبر در آن بانک داشته باشید.

2. تکمیل فرم درخواست

   در مرحله بعد، فرم ویژه صدور چک تضمینی را تکمیل می‌کنید. این فرم شامل اطلاعاتی مانند نام و نام‌خانوادگی ذی‌نفع، مبلغ دقیق چک، شماره حسابی که مبلغ از آن برداشت می‌شود (در صورت لزوم) و سایر جزئیات ضروری است.

3. پرداخت وجه

   بانک برای صدور چک تضمینی باید مطمئن شود که مبلغ موردنظر در حساب شخص متقاضی موجود است. اگر مبلغ موردنیاز در حساب نباشد، باید نقداً پرداخت شود یا از طرق دیگر (مانند انتقال الکترونیکی وجه) به‌حساب واریز گردد.

4. دریافت چک تضمینی

   در نهایت بانک چک را صادر و مهر و امضا می‌کند. چک تضمینی معمولاً با شماره‌ای رمزدار صادر شده که فرآیند پاس شدن آن کاملاً تحت کنترل بانک است.

مزایای استفاده از چک تضمینی

1. امنیت بالا در پرداخت

   شاید مهم‌ترین مزیت چک تضمینی، امنیت بالای آن باشد. ازآنجاکه بانک وجه آن را از قبل دریافت یا مسدود می‌کند، امکان برگشت خوردن به‌دلیل نبود موجودی وجود ندارد.

2. پذیرش سریع از سوی ذی‌نفع

   هنگامی که شما چک تضمینی را در اختیار فروشنده یا دریافت‌کننده قرار می‌دهید، احتمالاً با اطمینان بیشتری معامله انجام خواهد شد؛ زیرا فرد ذی‌نفع می‌داند که بانک پرداخت را تضمین کرده است.

3. جلوگیری از جعل یا تقلب

   جعل چک تضمینی سخت‌تر از چک‌های شخصی است؛ چرا که بانک اطلاعات دقیقی از صدور این سند دارد و مهر و امضا و شماره منحصربه‌فرد آن به‌راحتی قابل پیگیری است.

4. قابل استفاده در معاملات بزرگ

   برای معاملات کلانی چون خرید خانه، خودرو یا کالاهای گران‌قیمت، استفاده از چک تضمینی یکی از مطمئن‌ترین راه‌هاست. چرا که ریسک عدم پرداخت در این روش به حداقل می‌رسد.

مقایسه چک تضمینی با چک شخصی

• ضمانت پرداخت: در چک تضمینی، بانک ضمانت پرداخت وجه را بر عهده دارد؛ درحالی‌که در چک شخصی، تنها اعتبار حساب صاحب چک مطرح است.
• نیاز به اعتبارسنجی صاحب چک: برای دریافت چک شخصی از فروشنده یا خریدار، معمولاً باید از اعتبار حساب او مطلع شد. اما در چک تضمینی، چون بانک وجه را بلوکه یا دریافت کرده، نیازی به چنین اعتبارسنجی مستقیمی نیست.
• معاملات کلان: در پرداخت‌های بزرگ، چک تضمینی گزینه‌ای اطمینان‌بخش‌تر است.
• سرعت انتقال: چک شخصی ممکن است به دلیل عدم موجودی یا بروز اشتباه در تاریخ یا امضا برگشت بخورد. در چک تضمینی، این مشکلات کمتر است.

نکات مهم در استفاده از چک تضمینی

1. بررسی اطلاعات درج شده

   قبل از ترک بانک، حتماً اطلاعات چک را بررسی کنید؛ نام گیرنده، مبلغ و تاریخ صدور باید به‌درستی درج شده باشد.

2. رعایت قوانین و مقررات بانکی

   بانک مرکزی دستورالعمل‌های مشخصی برای صدور چک تضمینی دارد؛ از جمله اینکه چک در وجه شخص معین یا بنام باید صادر شود و قابل ظهرنویسی نیست. حتماً هنگام استفاده از این چک‌ها به مقررات بانک عامل خود توجه کنید.

3. استعلام هویت ذی‌نفع

   اگر شما دریافت‌کننده چک تضمینی هستید، اطمینان حاصل کنید که نام درج‌شده روی چک مطابق با نام رسمی شما در اسناد شناسایی باشد تا در زمان نقد کردن آن دچار مشکل نشوید.

4. ابطال چک تضمینی

   در صورت لغو معامله یا هر دلیل دیگر، درخواست ابطال چک تضمینی از بانک امکان‌پذیر است. اما معمولاً بانک برای انجام این کار دستور کتبی ذی‌نفع و شخص صادرکننده را طلب می‌کند.

هزینه صدور چک تضمینی

هزینه صدور چک تضمینی بر اساس تعرفه‌های بانکی مشخص می‌شود و مبلغ ثابتی برای آن درنظر می‌گیرند. این هزینه عموماً به‌صورت کارمزد از حساب متقاضی کسر می‌شود. البته در برخی بانک‌ها، نرخ کارمزد ممکن است باتوجه‌به سیاست‌های داخلی بانک یا نوع حساب متقاضی تفاوت داشته باشد. برای اطلاع دقیق‌تر، بهتر است به شعبه بانک مربوطه مراجعه کرده یا از وب‌سایت بانک مرکزی یا وب‌سایت بانک صادرکننده چک تضمینی، تعرفه به‌روز آن را بررسی کنید.

نتیجه‌گیری

چک تضمینی یکی از امن‌ترین و قابل اعتمادترین روش‌های پرداخت در تراکنش‌های مالی است. وجود پشتوانه مالی قطعی از سوی بانک، باعث می‌شود طرفین معامله با خیالی آسوده‌تر اقدامات مالی خود را انجام دهند. همچنین تفاوت اصلی آن با چک شخصی در تضمین بانک برای پرداخت وجه و عدم نیاز به بررسی موجودی یا اعتبار شخص صادرکننده است. در صورتی که مایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مدیریت حساب‌ها و سایر خدمات مالی هستید، می‌توانید از خدمات تخصصی حسابداری و مالی شرکت الوند حسابان استفاده کنید تا با راهنمایی‌های کارشناسان حرفه‌ای و مجرب، با اطمینان بیشتری در دنیای مالی تصمیم بگیرید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با شماره های : 0760241-0912 یا 77653794-021 ارتباط برقرار نمایید و از مشاوره کارشناسان حرفه‌ای و با تجربه ما بهره‎‌مند شوید.

سؤالات متداول

چک تضمینی چه فرقی با چک شخصی دارد؟

• اصلی‌ترین تفاوت در ضمانت بانک است. در چک تضمینی، بانک مبلغ را بلوکه کرده یا دریافت می‌کند و بنابراین امکان برگشت خوردن وجود ندارد؛ اما در چک شخصی، پرداخت وجه منوط به موجودی حساب صادرکننده است.

آیا می‌توان چک تضمینی را ظهرنویسی کرد؟

• طبق دستورالعمل‌های بانکی، چک تضمینی باید در وجه شخص معین صادر شود و امکان ظهرنویسی آن وجود ندارد یا بسیار محدود است. برای اطلاعات دقیق‌تر باید با بانک مربوطه مشورت کنید.

آیا می‌توان چک تضمینی را ابطال کرد؟

• بله، اما معمولاً برای ابطال چک تضمینی به حضور هم‌زمان صادرکننده و ذی‌نفع در بانک نیاز است تا دستور کتبی لغو صادر شود.

صدور چک تضمینی چقدر هزینه دارد؟

• هزینه صدور چک تضمینی بر اساس تعرفه‌های بانک‌ها متفاوت است. معمولاً کارمزد آن مبلغ ثابتی است که از حساب متقاضی کسر می‌شود. بهتر است از بانک عامل خود یا سایت بانک مرکزی نرخ به‌روز را استعلام بگیرید.

آیا برای صدور چک تضمینی حتماً باید در بانک حساب داشت؟

• در بسیاری از بانک‌ها صدور چک تضمینی تنها برای افرادی که حساب فعال دارند امکان‌پذیر است. بااین‌حال، برخی بانک‌ها نیز هستند که با اخذ مدارک و مبلغ موردنیاز، این خدمت را بدون داشتن حساب فعال ارائه می‌دهند.