ترازنامه حسابداری یا بیلان مالی چیست

ترازنامه ها یکی از انواع صورت های مالی هستند که نتیجه عملیات های یک واحد تجاری را در یک زمان مشخص نشان می دهند. این نوع اسناد اطلاعات مهمی همچون دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام یا حقوق مالکانه واحد تجاری را نمایش می دهند. بیلان مالی برخلاف صورت های سود و زیان و غیره، صرفا در همان تاریخ اعتبار دارد و ممکن است یک روز بعد داده های آن تغییر کنند.

 

ترازنامه یکی از انواع صورت های مالی است که می تواند وضعیت بدهی ها و دارایی هایی که شرکت دارد و اطلاعات مهم جهت ارزیابی عملکرد این مجموعه را ارائه نماید. این سند یکی از 3 صورت مالی است که شرکت ها ارائه می کنند. اگر شما هم این اصطلاح را شنیده اید و می خواهید بیشتر با جزئیات و محتواهای درون آن آشنا شوید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به صورت کامل راجع به این موضوع صحبت کنیم.

 

ترازنامه حسابداری یا بیلان مالی چیست

ترازنامه یکی از صورت های مالی است که می توانید از طریق آن اطلاعات مالی مرتبط با فعالیت شرکت خود را در یک زمان مشخص بیابید. صورت های مالی معمولا حداقل یکبار در سال تهیه می شوند و به صورت خلاصه وضعیت پول، نحوه کسب و مصرف آن را نشان می دهد. در کل 4 صورت مالی وجود دارند که عبارتند از: ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع.

ترازنامه یا بیلان مالی یک سند از صورت های مالی است که در دنیا به آن Balance Sheet می گویند. این سند وضعیت مالی شرکت را در یک زمان معین مشخص می کند. مهم ترین اطلاعاتی که یک ترازنامه به شما ارائه خواهد کرد عبارتند از:

• گزارش از دارایی شرکت.
• گزارش از بدهی های شرکت.
• گزارش از سرمایه واحد تجاری.
• گزارش از حقوق صاحبان سهام در یک زمان مشخص.

استفاده از بیلان مالی می تواند کاربردهای مختلفی داشته باشد. با این حال مهم ترین آن، ایجاد یک دید از بازگشت سرمایه، وضعیت مالی شرکت و نرخ بازدهی آن است. شما می توانید به کمک این سند، میزان دارایی ها و نیز بدهی های خود را مشخص کنید. مدیران شرکت ها از بیلان مالی برای مطلع شدن از قدرت مالی و نقدینگی شرکت نیز استفاده می کنند.

اجزای ترازنامه را بشناسید

برای آنکه بهتر با ساختار و اجزای ترازنامه ها آشنا شوید، می خواهیم اجزای آن را به شما معرفی کنیم. در ابتدا باید بدانید که این سند از 3 بخش مهم تشکیل می شود که عبارتند از:

• دارایی ها: این قسمت در سمت راست سند درج شده و نشان دهنده دارایی های جاری است. ترتیب درج این دارایی ها ابتدا از نوع جاری (با نقدینگی بیشتر) بوده و سپس غیر جاری (با ثبات بیشتر) می باشد. اگر بخواهیم مثالی از این 2 نوع دارایی بیان کنیم می توان گفت: دارایی غیر جاری مانند اثاثه، زمین و ساختمان، سرمایه های بلند مدت و در کل مواردی که نقد کردن آن سریع نیست. همچنین دارایی جاری مانند وجوه نقد یا بانک، حساب های دریافتنی، اوراق بهادار و غیره.
• بدهی ها و حقوق صاحبان سهام (سرمایه یا حقوق مالکانه): این بخش در قسمت چپ این سند درج شده و شامل 2 داده است. اولی بدهی ها که منظور اموالی است که شرکت باید به دیگران پرداخت کند. دومین قسمت، سرمایه ها یا حقوق مالکانه هستند که منظور همان پول صاحبان سهام شرکت و نیز باقیمانده دارایی منهای بدهی ها است. از جمله موارد در بخش سرمایه می توان به مازاد تجدید ارزیابی دارایی، سهام خزانه، اندوخته قانونی و غیره اشاره کرد.

توجه کنید که درج بدهی ها همانند دارایی در 2 قسمت جاری و غیر جاری انجام می شود. منظور از بدهی جاری مواردی مانند بدهی سود بانک، دستمزدهای پرداختی، وام ها و غیره است. منظور از بدهی غیرجاری مواردی مانند بدهی های مالیات تعلیق شده، تسهیلات مالی بلند مدت یا سایر پرداختی های بلند مدت است.

• در نهایت جمع این دو ستون درج می شود که باید با یکدیگر برابر باشند. چراکه بنابر فرمول معادله اساسی حسابداری داریم: جمع بدهی ‌ها + جمع حقوق مالکانه (سرمایه) = جمع دارایی ‌ها.

 

همچنین سایر اجزای یک بیلان مالی به شرح زیر هستند:

• عنوان، نام شرکت و تاریخ.
• واحد اندازه گیری.

انواع ترازنامه

حال که به صورت اجمالی با ترازنامه آشنا شدیم، لازم است انواع آن را نیز معرفی نماییم. در کل ترازنامه را می‌توان براساس نحوه قرارگیری حساب ها به 2 نوع، شکل حساب و شکل گزارشی تقسیم کرد. توجه کنید که در این 2 مدل، نام حساب‌ ها و مانده آنها که یکسان هستند، ارائه می شوند. حال در مورد هرکدام می توان گفت:

• شکل حساب ترازنامه: در این حالت 2 ستون همانند حرف T انگلیسی را مشاهده می کنیم که در سمت راست و چپ وجود دارند. این مدل از بیلان مالی رایج تر بوده و اطلاعات مربوط به بخش عنوان در بالای آن نمایش داده می شوند.

همانطور که در قسمت قبل هم نشان دادیم، حساب های مرتبط با دارایی در ستون سمت راست و نیز حساب های مرتبط با بدهی و سرمایه (حقوق صاحبان سهام) در قسمت سمت چپ به صورت ستونی نمایش داده می شوند. در انتهای هر ستون نیز جمع کل دارایی (سمت راست) و جمع کل بدهی و سرمایه (سمت چپ) ارائه شده اند که باید با یکدیگر برابر باشند.

 

• شکل گزارش ترازنامه: در مدل دوم از انواع بیلان مالی که به نام سرمایه در گردش هم معروف است، شاهد استفاده از 1 ستون به جای 2 مورد هستیم. در این حالت به ترتیب ابتدا دارایی ها سپس بدهی ها و در نهایت سرمایه درج می شوند. بنابراین ابتدا اقلام مربوط به حساب های دارایی، سپس بدهی و سرمایه نوشته می شوند. پس از آنکه هر بخش تمام می شود، جمع کل حساب های مذکور درج می شود. بیشترین هدف استفاده از این نوع ترازنامه، ارائه گزارش هر یک از اقلام است.

همچنین قابل ذکر است که ترازنامه آزمایشی به عنوان یک سند داخلی حسابداری شناخته می شود و اعتبار آن برای ارائه به عموم و سایر ادارات نیست. این نوع سند اطلاعات را در سطح یک حساب مانند حساب دفتر کل یا غیره ارائه می نماید.

محتوای ترازنامه

محتوایی که درون ترازنامه درج می شود شامل موارد زیر است:

ستون سمت راست:

• عنوان شرکت.
• عنوان سند.
• واحد پولی که در سند به کار گرفته شده است.
• دارایی ها: دارایی های جاری و غیر جاری.
• یادداشت.
• تاریخ ابتدای دوره.
• تاریخ انتهای دوره.
• جمع دارایی های جاری.
• جمع دارایی های غیر جاری.
• جمع دارایی ها.
• بدهی ها: بدهی های جاری و غیر جاری.
• جمع بدهی های جاری.
• جمع بدهی های غیر جاری.
• جمع بدهی ها.
• حقوق صاحبان سهام.
• جمع حقوق صاحبان سهام.
• جمع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام.

همچنین در انتهای صفحه نیز توضیح مربوط به یادداشت ها درج می شود.

کاربردهای ترازنامه در تحلیل عملکرد مالی

در ابتدا توضیحات کوتاهی را راجع به کاربرد ترازنامه بیان کردیم. همچنین در خصوص کاربردهای این سند برای تحلیل وضعیت مالی می توان گفت:

• مشاهده وضعیت مالی نقدی شرکت و دارایی هایی که نقدشوندگی بالایی دارند.
• مشاهده وضعیت دریافتنی ها یا طلب های شرکت که باید از بدهکاران دریافت شود.
• بررسی وضعیت دریافتنی های تجاری که به طلب های شرکت گفته می شود.
• بررسی وضعیت موجودی مواد و کالاهای شرکت.
• بررسی وضعیت پیش پرداختی ها و سفارشات.
• بررسی وضعیت سرمایه گذاری های بلند مدت شرکت.
• مشاهده وضعیت سرمایه ها با نقدشوندگی کم.
• بررسی وضعیت بدهی های جاری که معمولا مهلت تسویه آن کمتر از یکسال است.
• همچنین بررسی مقدار تسهیلات مالی که به عنوان بدهی های کوتاه مدت شناخته می شود.
• بررسی پرداختنی های تجاری که شامل بدهی های شرکت مرتبط با فعالیت تجاری است.
• بررسی وضعیت مالیاتی که باید پرداخت شود.
• بررسی مقدار پول خالصی که با تسویه کامل بدهی ها برای مالکان شرکت باقی می ماند.
• مشاهده اندوخته قانونی که به میزان حداقل 10% سرمایه ثبتی شان است.

یکی دیگر از مهم ترین کاربردهای ترازنامه، تحلیل بنیادی شرکت است که جهت جلب رضایت و آگاهی از وضعیت مجموعه توسط سرمایه گذاران استفاده می گردد. توجه کنید که ارزیابی صورت های مالی به عنوان تحلیل بنیادی شناخته می شود که نیازمند دانش کافی در حوزه اقتصادی و مالی بوده و می تواند برای سرمایه گذاری به شدت اهمیت داشته باشد.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص ترازنامه حسابداری یا بیلان مالی می توانید با شماره های 77651632-021 – 09929909083 – 09123968086 تماس بگیرید و از مشاوره رایگان کارشناسان حرفه ای ما استفاده نمایید.

 

نمونه ترازنامه حسابداری

بدیهی است که بدون مشاهده نمونه ترازنامه نمی توان به طور کامل این اسناد را درک کرد. در طول این مقاله، نمونه تصاویر مختلفی را جهت درک بیلان مالی برای شما درج کردیم که می توانید آنها را مشاهده کنید.

همچنین شما کاربران می توانید برای مشاهده نمونه بیلان های مالی به وب سایت کدال به نشانی Codal.ir مراجعه کنید. سپس با مشاهده گزارشاتی که شرکت ها ارائه می کنند، به خصوص در انتهای سال مالی، به انواع اسناد آنها نظیر ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت وضعیت مالی و غیره دسترسی داشته باشید.

 

تفاوت‌های بین ترازنامه و صورت سود و زیان

آگاهی از تفاوت های میان صورت های مالی می تواند شما را در درک بهتر این اسناد حسابداری کمک کند. در این خصوص راجع به تفاوت های بین ترازنامه و صورت سود و زیان می توان گفت:

• ترازنامه با عبارت Balance Sheet و صورت سود و زیان با عنوان Profit And Loss Statement شناخته می شود.
• اولین تفاوت مهم آن است که ترازنامه گزارش خود را در یک مقطع زمانی گزارش می کند. با این حال صورت سود و زیان برای یک دوره است.
• دومین تفاوت آن است که بیلان مالی وضعیت دارایی ها، بدهی ها و نیز حقوق صاحبان سهام را نشان می دهد. اما در صورت سود و زیان اطلاعاتی از جمله درآمد، هزینه ها و مخارج ارائه می شوند.
• نام های دیگر صورت سود و زیان عبارتند از: صورت نتایج مالی، صورت P&L، گزارش عملیاتی، صورت درآمد و هزینه.
• شما می توانید در صورت سود و زیان، اطلاعاتی را مشاهده کنید که در مورد شرکت بیان شده اند. با این مضمون که آیا می توان با بیشتر کردن درآمد و کمتر کردن هزینه ها، سود بیشتری را ایجاد کرد یا خیر.
• همچنین این دو سند در روش محاسبه با هم متفاوت هستند. در صورت سود و زیان کلیه هزینه ها و درآمدها جمع شده و از هم کسر می شوند تا سود بدست آید. با این حال ترازنامه براساس فرمول حسابداری معادله اساسی حاصل می شود.

نحوه تهیه صورت ترازنامه

به طور کلی فرآیند تهیه صورت ترازنامه در صورتی که اطلاعات آن را آماده داشته باشید، کار راحتی است. با این حال مهم است این اطلاعات توسط بخش حسابداری و مالی ارائه شوند. فرآیند ایجاد صورت ترازنامه به شرح زیر می باشد:

• ابتدا باید بخش عنوان ترازنامه نگارش می شود.
• سپس دو ستون دارایی ها و بدهی ها – سرمایه ها را درج می کنید.
• در ستون سمت راست، دارایی های جاری و غیر جاری را درج کنید. سپس جمع کل آن را نیز در انتهای ستون بنویسید.
• در ستون سمت چپ، بدهی های جاری و غیر جاری و سرمایه ها را درج کنید.
• در انتهای هر بخش، جمع کل بدهی های جاری، غیر جاری و سرمایه ها را نیز درج کنید.
• در صورت وجود توضیحات در پیوست ها، در انتهای ترازنامه آن را ذکر کنید.

شما می توانید با دریافت ترازنامه آزمایشی از بخش حسابداری، ریز جزئیات و اطلاعات را بدست آورید. برای درک بهتر ساختار ترازنامه، تصویری در قسمت زیر درج می شود که بیلان مالی را منطبق بر دارایی هایمان و اطلاعاتی که در ترازنامه آزمایشی آمده اند، ایجاد کرده است. شما می توانید از تصویر زیر به عنوان یک تمرین برای نگارش بیلان مالی نیز استفاده کنید.

نکته: در ترازنامه، سرمایه پایان دوره گزارش می‌ شود نه عدد تراز آزمایشی.

جمع بندی

در این مقاله با صورت ترازنامه آشنا شدیم و نمونه تصاویر مختلفی را از آن برای شما ارائه کردیم. همچنین نحوه ایجاد این سند، تفاوت آن با صورت سود و زیان، محتویاتی که درون آن نوشته می شوند و کاربردهای این سند را بیان کردیم.