مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد 2 نوع مالیات مهم برای تامین بودجه دولت است. مالیات ارزش افزوده، هزینه ای است که به خاطر ارزش افزوده‌ای که طی یک یا چند مرحله برای ساخت محصول یا خدمات نهایی اضافه شده، اعمال می شود. مالیات عملکرد اما هزینه ای است که بابت استفاده از منابع ملی بر روی سود حاصل از فعالیت اقتصادی شما اعمال می شود. در ادامه با ما همراه باشید تا راجع به این 2 مالیات، نحوه محاسبه و تفاوت های آن صحبت کنیم.
مالیات بر ارزش افزوده چیست
مالیات بر ارزش افزوده اولین بار در سال 1387 مطرح شد و در آن به مشاغل خاصی اعلام کرد که باید درصدی از قیمت اصلی کالا یا خدمات را به صورت اضافه از مشتری نهایی دریافت کرده و به صورت فصلی به خزانه دولت واریز کنند. این دسته از مشاغل تحت عنوان فراخوان های دهگانه مالیات بر ارزش افزوده از سال 1387 تا 1402 نسبت به اخذ این مالیات و پرداخت آن مکلف شدند. این الزام بنابر ماده 18 قانون ارزش افزوده تعیین شده است. به عنوان مثال در سالی که گذشت (1402)، مشاغلی همچون فروشندگان حیوانات خانگی و مراکز درمانی آن، فروشندگان انواع غذا و لوازم حیوانی، ادوات موسیقی، لوازم آرایشی، مجموعه های اخذ پذیرش تحصیلی، خدمات ماساژ، طرح و نقشه برداری معادن و غیره در لیست این فراخوان ها اضافه شدند.
در واقع مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد در 2 دسته متفاوت قرار می گیرند. مالیات بر ارزش افزوده، هزینه‌ای دریافت شده با واسطه فروشنده از خریدار نهایی است و به همین خاطر در لیست مالیات های غیرمستقیم قرار می گیرد. توجه کنید که در صورت عدم پرداخت آن، علاوه بر مبلغ این مالیات، جریمه نیز از شما دریافت خواهد شد.
مالیات بر ارزش افزوده که تاکنون 9 درصد بوده است، براساس لایحه بودجه سال 1403 به مقدار 10 درصد افزایش یافت. این موضوع پس از یکسری مخالفت ها سرانجام در 3 بهمن ماه سال 1402 تایید شد.
مالیات بر ارزش افزوده که با عنوان VAT شناخته می شود، یک هزینه جدای از مالیات بر عملکرد مشاغل و اشخاص حقوقی است. به همین خاطر مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد هم در نحوه محاسبه، اخذ و سامانه ای که باید به صورت جداگانه از طریق آن چنین هزینه ای را پرداخت کنید با یکدیگر فرق می کنند.
نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
با درک تفاوت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد، لازم است در مورد نحوه محاسبه این مالیات صحبت کنیم. همانطور که اشاره کردیم، مالیات بر ارزش افزوده یک فرمول محاسبه ساده و ثابت دارد که به شرح زیر می باشد:
مالیات بر ارزش افزوده = 10% × قیمت اصل کالا
مثال: اگر قیمت یک لپ تاپ 35 میلیون تومان باشد، مبلغ 3.5 میلیون تومان جداگانه به عنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت خواهد شد. بنابراین فروشنده، این لپ تاپ را به قیمت 38.5 میلیون تومان به شما فروخته و 3.5 میلیون تومان آن را به خزانه دولت واریز می کند.
انواع مالیات بر ارزش افزوده
به طور کلی می توان مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد را به انواع مختلفی براساس نوع مودی، محصول یا کسب و کار تقسیم کرد. در خصوص مالیات بر ارزش افزوده، می توان به انواع زیر اشاره نمود:
- تولیدی: این نوع مالیات روی کالاهای مصرفی و سرمایه ای تعلق می گیرد. مثلا می توان به طلا اشاره کرد.
- مصرفی: در این نوع مالیات بر ارزش افزوده، این هزینه بر کالاها یا خدمات مصرفی اعمال می گردد. به عنوان مثال خدمات انفورماتیک می توانند یک نمونه از این مالیات باشند.
- درآمد: در این مدل مالیات ارزش افزوده، هزینه به فروش تولید خالص محصول یا خدمات اعمال می گردد. سرمایه گذاری در این بخش مشمول مالیات شده ولی استهلاک از آن کسر می شود.
مالیات عملکرد چیست
همانطور که گفتیم، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد 2 نوع مالیات مهم است که غالب شهروندان در کشورهای جهان باید آن را پرداخت کنند. مالیات عملکرد برخلاف ارزش افزوده ناشی از قیمت محصول یا خدمات نیست. بلکه این نوع مالیات به سود حاصل از فعالیت اقتصادی افراد حقیقی و حقوقی تعلق می گیرد. این مالیات می تواند تا صفر تومان هم کاهش یابد و کاملا به عملکرد صاحبین مشاغل و اشخاص حقوقی وابسته است.
معمولا مالیات عملکرد به مالیاتی اطلاق می شود که صاحبین مشاغل شخصیت های حقیقی و حقوقی باید آن را پرداخت کنند. این مالیات برمبنای ماده 110 قانون مالیات های مستقیم برای اشخاص حقوقی و مواد 93 – 104 برای اشخاص حقیقی صاحب مشاغل تعریف شده است.
نحوه محاسبه مالیات عملکرد
برای محاسبه مالیات عملکرد باید به نرخ های بروزرسانی شده ماده 131 قانون مالیات های مستقیم و معافیت مالیاتی طبق ماده 101 توجه کنیم. اگر بخواهیم نحوه محاسبه مالیات عملکرد را برای سال 1402 بیان کنیم می توان گفت:
| مقدار درآمد | مابه التفاوت | مقدار ضریب مالیاتی |
| 0 – 120 میلیون تومان | 47.5 میلیون تومان | صفر |
| 47.5 میلیون – 200 میلیون تومان | 152.5 میلیون تومان | 15 درصد |
| 200 میلیون – 400 میلیون تومان | 200 میلیون تومان | 20 درصد |
| + 400 میلیون تومان | – | 25 درصد |
همچنین برای کسانی که شخصیت حقیقی و حقوق بگیر مطابق هستند، جدول مالیات حقوق آنها در سال 1402 به شرح زیر است:
| مقدار درآمد | مابه التفاوت | مقدار ضریب مالیاتی |
| 0 – 120 میلیون تومان | 120 میلیون تومان | صفر |
| 120 میلیون – 168 میلیون تومان | 48 میلیون تومان | 10 درصد |
| 168 میلیون – 276 میلیون تومان | 108 میلیون تومان | 15 درصد |
| 276 میلیون – 408 میلیون تومان | 132 میلیون تومان | 20 درصد |
| + 408 میلیون تومان | – | 30 درصد |
انواع تفاوت های مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد
بسیاری از افرادی که به تازگی با مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد آشنا شدند، به درستی تفاوت های این دو نوع مالیات را متوجه نمی شوند. در نتیجه ممکن است تکالیف مربوط به آنها را انجام نداده و دچار جریمه های سنگینی شوند. در خصوص تفاوت های مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد می توان گفت:
- محل ثبت و پرداخت مالیات: سامانه مالیات بر ارزش افزوده به آدرس ir بوده و مالیات عملکرد در سامانه my.tax.gov.ir ثبت می شود.
- نحوه محاسبه و ضرایب: همانطور که در متن بالا هم بیان کردیم، ضرایب مالیاتی و نحوه محاسبه این 2 نوع مالیات با یکدیگر متفاوت است.
- نوع مالیات: مالیات ارزش افزوده از نوع غیرمستقیم و به واسطه فروشنده دریافت می شود. این مالیات باید توسط فروشنده اخذ و به دولت پرداخت شود. مالیات عملکردی توسط فرد حقیقی یا حقوقی با ارسال اظهارنامه مربوطه پرداخت می شود.
- مدل پرداخت: مالیات عملکرد به صورت یکجا برای یک دوره مالی (سالیانه) پرداخت شده اما مالیات ارزش افزوده به صورت فصلی تسویه می شود.
- مهلت زمانی ارسال اظهارنامه و پرداخت: توجه کنید که مهلت زمانی برای ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد متفاوت است که طبق جدول زیر می باشد:
| نوع مالیات | مهلت زمانی ارسال اظهارنامه و پرداخت |
| مالیات عملکرد مشاغل | تا پایان خردادماه سال بعد – تا 4 ماه پس از ابلاغ |
| مالیات اشخاص حقیقی | تا پایان خردادماه سال بعد – تا 4 ماه پس از ابلاغ |
| مالیات اشخاص حقوقی | تا 4 ماه پس از اتمام سال مالی – بنابر قبوض صادر شده متفاوت است |
| مالیات ارزش افزوده | 15 روز پس از اتمام آن فصل – حداکثر تا 15 روز پس از انقضای هر دوره مالیاتی |
جمع بندی
در این مقاله به صورت اجمالی شما را با مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد آشنا ساختیم. همچنین تلاش کردیم که نحوه محاسبه این نوع مالیات ها را برای شما تشریح کنیم. همانطور که می دانید، مالیات یکی از تکالیف مهم برای صاحبین مشاغل و تمامی کسانی است که درآمدی کسب می کنند. حتی اگر مالیات درآمد شما صفر باشد، مکلف به ارسال اظهارنامه خواهید بود. چنین قوانینی در مورد مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد سبب شده است تا مودیان دچار گمراهی شوند. بنابراین یادگیری تکالیف و قوانینی که توسط سازمان امور مالیاتی اعلام می شوند، ضروری است.
برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید اینستاگرام ما را فالوو کنید سپس سوال خود را در دایرکت مطرح نمایید و از مشاوره رایگان استفاده نمایید.
بدون دیدگاه