فرار مالیاتی که از آن با عنوان گریز مالیاتی یا Tax evasion نیز یاد می‌شود، یکی از تخلفات مدنی و قانونی می باشد. این تخطی ممکن است توسط برخی اشخاص حقیقی یا حقوقی که از منابع ملی استفاده می کنند، مرتکب شود. این موضوع زمانی رخ می دهد که خراج تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی نسبت به درآمدی که بدست آمده به دولت پرداخت نشود.
مالیات یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت در کنار ظرفیت های طبیعی و علمی کشور است که دولت وظیفه دارد آن را به صورت عادلانه از جامعه اخذ نماید. موضوع فرار مالیاتی صرفا محدود به کشور ایران نیست؛ بلکه می توان آن را یک پدیده جهانی دانست. به طور مثال فرار مالیاتی کشور فرانسه در سال 2017 در حدود 19 میلیارد دلار بوده است. این رقم برای کشور چاد 950 میلیون دلار بود.
نکته: فرار مالیاتی 19 میلیارد دلاری فرانسه، کمتر از 1 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تحت تاثیر قرار می دهد و می‌توان آن را قابل چشم پوشی دانست. با این وجود در مورد کشور چاد، این رقم هفت درصد است؛ در نتیجه می‌توان گفت وجود و ادامه یافتن اعمالی که مالیات را دور می زنند، می‌توانند آثار زیان باری به خصوص برای کشورهای در حال توسعه داشته باشند. به همین خاطر است که دولت‌ها هرساله تدابیر سخت گیرانه‌تری را در این موضوع در پیش می‌گیرند تا بتوانند مالیات را متناسب با وضعیت درآمدی شهروندان از افراد بیشتری اخذ نمایند.
مالیات چیست
مالیات یک هزینه برای شهروندان و افرادی است که در کشور درآمدی دارند. این هزینه توسط دولت و برای اجرای پروژه هایی در جهت تقویت اقتصاد، رفاه و بالا بردن سطح زندگی مردم اخذ می گردد. به طور کلی مالیات به 2 بخش تقسیم می شود که مالیات مستقیم و غیر مستقیم نام دارند. هرکدام از این موارد خود به زیر شاخه های بسیاری طبقه بندی می شوند که در جدول زیر به آنها اشاره کردیم:
مالیات مستقیم
| مالیات مستقیم | |
| مالیات دارایی | مالیات بر درآمد |
| مالیات بر ارث | مالیات بر درآمد املاک |
| مالیات بر تمبر | مالیات بر درآمد حقوق |
| مالیات بر اراضی بایر | مالیات بر درآمد مشاغل |
| مالیات بر املاک | مالیات بر اشخاص حقوقی |
| مالیات مستغلات | مالیات بر درآمد اتفاقی |
| – | مالیات بر درآمد کشاورزی (معاف) |
| – | مالیات بر درآمد اتفاقی |
مالیات غیر مستقیم
| مالیات غیرمستقیم | |
| مالیات بر واردات | مالیات بر مصرف و فروش |
| حق گمرکی | مالیات بر درآمدهای نفتی |
| حق ثبت | مالیات بر سیگار |
| سود بازرگانی | مالیات ارزش افزوده |
| واردات اتومبیل | – |
قابل ذکر است که مالیات از تمامی کسانی که به هر نحوی در ایران کسب درآمد می کنند (اشخاص حقیقی، حقوقی، ایرانی یا خارجی) اخذ می گردد. بنابر ماده 1 قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، کلیه صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی موظف به ثبت نام در سامانه مالیاتی هستند. همچنین بنابر ماده 1 لایحه قانون تسهیل تکالیف مودیان جهت اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، همه اشخاص حقوقی و کلیه افراد حقیقی که فروش خالص کالا یا خدمات آنها بیش از 18 میلیارد تومان از ابتدای سال 1402 تا پایان شهریور ماه است، مکلف به ارسال صورتحساب (1و2) الکترونیکی می باشند.
فرار مالیاتی چیست
فرار مالیاتی در همه جوامع و در طبقات اجتماعی گوناگون رخ می‌دهد و یک مشکل جهانی است. به طور خلاصه فرار مالیاتی به موارد زیر می گویند:
- عدم پرداخت مالیات تعیین شده توسط دولت برای شخص حقیقی یا حقوقی.
- انجام اعمالی که می‌تواند با پنهان‌کاری، هزینه نهایی مالیات را کمتر از مقدار واقعی آن جلوه دهد.
- همچنین ارائه اطلاعات نادرست، غلط یا ناقص نیز می توانند جزوی از این تعریف به شمار آیند.
فرار مالیاتی منجر می شود تا افراد مالیات بسیار کمتر از مقدار واقعی پرداخت کرده یا اصلا پرداختی نداشته باشند.
همانطور که در بخش قبل اشاره کردیم، فرار مالیاتی می تواند تا میلیاردها دلار برای دولت ها هزینه داشته باشد. جالب است بدانید که ایران سالانه رقمی بین 50 – 100 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی دارد. این مقدار، چیزی در حدود 909 میلیون الی 1.8 میلیارد دلار است. هرچند این موضوع در سال های اخیر به شدت افزایش یافته است، با این حال شاهد اقداماتی از سوی دولت و سازمان امور مالیاتی هستیم که از آن جمله می توان به وضع قوانین پایانه فروشگاهی، صدور صورتحساب الکترونیکی، لایحه های اصلاح قانون مالیات یا تسهیل تکالیف مودیان اشاره کرد.
هرچند رقم‌های کلان به شرکت‌های بزرگ مربوط می‌شوند، لازم است تدابیری برای پیشگیری از این موضوع برای همه شهروندان درنظر گرفته شود. در ادامه با ما همراه باشید تا به صورت اجمالی با انواع روش های فرار مالیاتی و مجازات این عمل آشنا شویم.
موسسه الوند حسابان با حضور وکلا و کارشناسان حرفه‌ای آماده ارائه خدمات تخصصی در زمینه حل مشکل فرار مالیاتی می باشند. برای ارتباط با این مجموعه و دریافت مشاوره رایگان کافی است از طریق شماره های درج شده در سایت با ما در تماس باشید.
شماره تماس: 77651632-021 – 09929909083 – 09123968086
انواع فرار مالیاتی
اگر بخواهیم با انواع فرار مالیاتی آشنا شویم، می بایست نیم نگاهی به مجازات هایی که تعریف شده اند داشته باشیم که در قسمت بعد به آن می‌پردازیم. برطبق این نوع داده ها می‌توان انواع فرار مالیاتی را به مدل های زیر تقسیم کرد که به شرح زیر می باشند:
- ارائه گزارش های درآمدی نادرست: یکی از مهم ترین روش ها برای فرار مالیاتی، ارائه گزارش های نادرست به سازمان امور مالیاتی است. در این حالت ممکن است اطلاعات درج شده در اظهارنامه، دفاتر و اسناد رسمی و یا مدارک (فاکتورهای) ارائه شده به سازمان امور مالیاتی نادرست باشند. این مدل بیشترین جرم مالیاتی را دارد.
- عدم ارائه اظهارنامه: شاید بتوان این نوع فرار مالیاتی را پراستفاده ترین نوع آن دانست. در این حالت افراد از ثبت نام در سامانه مودیان صرف نظر کرده و اظهارنامه ای را ارسال نمی کنند.
- جلوگیری از حسابرسی: در زمانی که سازمان امور مالیاتی، درخواستی را مبنی بر حسابرسی ارائه کند، ممکن است صاحبین شرکت یا اشخاص حقیقی مانع تراشی کنند. از جمله اقدامات در این بخش می توان به عدم همکاری یا جلوگیری از دسترسی کارشناسان مالیاتی به اسناد اشاره کرد.
- تنظیم قرارداد و استفاده از حساب های دیگران: یک روش مهم دیگری که می توان آن را بسیار رایج دانست، سوء استفاده از دیگران است. در این حالت ترفندهای مختلفی به کار گرفته می شود؛ از جمله می توان به ارسال اظهارنامه اشتراکی، کارت به کارت به حساب اشخاص غیرتجاری و غیره اشاره نمود.
- هزینه های غیرواقعی: برخی از افراد از قانون هزینه های قابل قبول مالیاتی سوء استفاده کرده و هزینه های غیرواقعی را در این بخش گزارش می دهند.
همچنین از دیگر انواع فرار مالیاتی می توان گفت
- ظاهرسازی ها در نوع کسب و کار.
- تعریف اینتاکد های نادرست و غیر مرتبط.
- عدم پرداخت اموال حاصل از ارزش افزوده.
- استفاده از امتیازات دیگران مانند کارت های بازرگانی برای بهره مندی از مزایا یا معافیت های مالیاتی.
- اختفای فعالیت اقتصادی و درآمدهای واقعی که ممکن است جدای از فعالیت اعلامی باشد.
مجازات فرار مالیاتی
همانطور که گفتیم، با افزایش فرار مالیاتی، دولت تدابیر مختلفی را در پیشگیری از این موضوع و احقاق حقوق شهروندان خود در پیش گرفته است. جدای از راه اندازی سامانه ها، ارائه دستورالعمل ها و به روزرسانی قوانین مالیاتی، یک روش، افزایش یا تعریف مجازات هایی برای فرار مالیاتی است. ماده 274 و بعد قانون مالیات مستقیم به این موضوع می پردازد که مجازات های تعریف شده از نوع درجه 6 هستند؛ از جمله این روش های تنبیهی می توان گفت:
- حبس: این مجازات می تواند در بازه زمانی 6 ماه الی 2 سال تعریف شود.
- جریمه نقدی: یکی از روش های رایج برای مجازات فرار مالیاتی، جزای نقدی است که مبلغ آن از 6 میلیون تومان الی 24 میلیون تومان است.
- محروم شدن: محرومیت از حقوق اجتماعی که می تواند برای بازه زمانی 6 ماه الی 5 سال به طول بینجامد.
- انتشار حکم: که در رسانه ها انجام می شود.
- شلاق: یکی دیگر از مجازات های مهم درنظر گرفته شده در قانون، شلاق زدن است که می تواند در حدود 31 – 71 ضربه باشد. مقدار این مجازات در جرائم منافی عفت تا 99 ضربه است.
همچنین از دیگر مجازاتی که در نظر گرفته شده است باید گفت
- ممنوع شدن در 1 یا چند فعالیت (اجتماعی یا شغلی) و یا ممنوع شدن از صادر کردن برخی اسناد تجاری که این مورد در بازه زمانی 6 ماه تا 2 سال وضع می گردد.
- پرداخت اصل مالیات و جریمه های قانونی که معمولا به صورت درصدی از مبلغ مالیات بنابر نوع تخلف حساب می شوند.
- ممنوع شدن برای شرکت در افزایش سرمایه به صورت شخصی تا 5 سال.
- همچنین برای عدم پرداخت مالیات در زمان مقرر نیز جریمه ای درنظر گرفته شده است که برابر 2.5 درصد مالیات تعیین شده به ازای هر ماه است.
نکته: شما می توانید ریز جزئیات مجازات مالیاتی و مقادیر آن را در مواد 190 تا 211 قانون مالیات مستقیم مشاهده کنید.
نکته: اگر نمی دانید چه کارهایی با این مجازات ها همراه خواهند بود، می توانید ماده 274 قانون مالیات مستقیم را بررسی کنید.
موسسه الوند حسابان با حضور وکلا و کارشناسان حرفه‌ای آماده ارائه خدمات تخصصی در زمینه حل مشکل فرار مالیاتی می باشند. برای ارتباط با این مجموعه و دریافت مشاوره رایگان کافی است از طریق شماره های درج شده در سایت با ما در تماس باشید.
شماره تماس: 77651632-021 – 09929909083 – 09123968086
وضعیت فرار مالیاتی در ایران
در مورد وضعیتی که راجع به عدم پرداخت مالیات در ایران مطرح می شود، می توان به چند نکته مهم اشاره کرد:
- با توجه به تخمین 50 الی 100 هزار میلیارد تومانی فرار مالیاتی در ایران، می توان آن را در حدود 1.5 درصد تولید ناخالص این کشور دانست.
- یکی از مهم ترین علل فرار مالیاتی در ایران، ناآگاهی از قوانین است که نشان دهنده ضعف سازمان امور مالیاتی و رسانه می باشد.
- با توجه به نابسامانی وضعیت مالیات در سال های اخیر، راه های فرار بسیاری برای پنهان سازی درآمد و یا کتمان آن وجود داشته که منجر به بالا بودن آمار فرار مالیاتی در ایران شدند.
جالب است بدانید که سهم مالیات در 2 سال اخیر در بودجه کشور به طور مداوم افزایش یافته که این خود نشان دهنده وضع قوانین سختگیرانه تر و ساماندهی این بخش از منابع دولتی است. در سال 1400، رشد درآمد مالیاتی 59 درصد و در سال 1401، این رقم به 54 درصد نسبت به دوره های مشابه سال قبل خود رسید. همچنین با اخذ 37.7 درصد از درآمد مالیاتی سال 1402 در 5 ماهه نخست، پیش بینی تحقق 100%ای این بخش از درآمدهای دولت در بودجه سال 1402 که با 65 درصد افزایش نسبت به سال قبل همراه بوده، افزایش یافته است.
راهکار مقابله با فرار مالیاتی
از جمله راهکارهایی که دولت ها برای شناسایی فرار مالیاتی درنظر گرفته اند، می توان گفت:
- تعیین حساب تجاری و غیرتجاری: این روش اکنون توسط بانک مرکزی و طبق مصوبه مجلس اجرایی می شود که می گوید هر حساب غیرتجاری اعلام نشده ای که همزمان دو شرط 100 تراکنش درآمدی با مقدار بیش از 35 میلیون را داشته باشد، تجاری بوده و مالیات بر واریزی های آن تعلق خواهد گرفت.
- رصد تراکنش های مالی: یکی از مهم ترین راهکارها برای مقابله با این موضوع، رصد تراکنش های مالی حساب های بانکی افرادی است که به عنوان مودی ثبت نشده اند. این حساب ها پتانسیل بالایی برای دور زدن مالیات با روش کارت به کارت را دارند.
- به روزرسانی قوانین و افزایش آگاهی: به روزرسانی قوانین با تعریف سامانه های مالیاتی و افزایش اطلاع رسانی به عموم مردم می تواند نقش موثری در انجام تکالیف مودیان و کاهش ایجاد چنین رویدادهایی داشته باشند.
- افشاگری: پاداش به افشاگران که امروزه با کمک سامانه سوت زنی زیر نظر قوه قضائیه انجام می شود.
تمایز فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی
بسیار مهم است که بدانید فرار مالیاتی با اجتناب از این هزینه متفاوت است. به طور خلاصه اجتناب مالیاتی به کاستن حداکثری هزینه ها در این بخش اطلاق می شود. این کار با به کارگیری فرصت ها و خلاهای قانونی صورت می گیرد.
حکم تخطی از قانون مالیات
از آنجایی که مالیات به عنوان یک قانون مهم برای هرکسی که در ایران کسب درآمد می کند تعریف شده است، باید اجرا شود. مجازاتی که برای خاطیان این قانون درنظر گرفته شده‌اند از نوع درجه شش بوده و مطابق با ماده 199 قانون مالیات مستقیم (اصلاحی سال 94) – تبصره 3 تعیین شده‌اند.
بطور کلی جرایم مالیاتی شامل چه مواردی هستند
در حالت کلی دو مدل مجازات برحسب شخصیت حقیقی یا حقوقی بودن مودی درنظر گرفته شده اند که در قسمت قبل آنها را برشمردیم. قابل ذکر است که جرایم مالیاتی علاوه بر پرداخت اصل مالیاتی که برای شما تعیین می شود، جریمه ای را برای تخلفی که انجام داده اید درنظر می گیرد.
نکته: در کنار این خسارت ها و پرداخت اصل مالیات، شما فرصت های بسیاری را نیز از دست می دهید. از جمله می توان به عدم بهره مندی از سیاست های حمایتی مانند معافیت های معیشتی یا تولیدی، تشویقی ها و غیره اشاره کرد.
جمع بندی
در این مقاله تلاش کردیم راجع به فرار مالیاتی که ممکن است هر شهروندی در جامعه بدون آگاهی آن را انجام دهد، توضیحاتی ارائه کنیم. همچنین عواقب انجام چنین کارهایی را به همراه مجازات و خسارت ها بیان نمودیم. بدیهی است که با توجه به پیشرفت علم، الکترونیکی و قابل رصد شدن تراکنش ها و استفاده بیشتر از این ظرفیت ها، مقابله با فرار مالیاتی و جرایم آن روز به روز افزایش می یابند. شما به عنوان فرد حقیقی صاحب شغل یا شخصیت حقوقی، می توانید برای انجام تکالیف مالیاتی خود از خدمات مالیاتی موسسه الوند حسابان بهره‌مند شوید.
موسسه الوند حسابان با حضور وکلا و کارشناسان حرفه‌ای آماده ارائه خدمات تخصصی در زمینه حل مشکل فرار مالیاتی می باشند. برای ارتباط با این مجموعه و دریافت مشاوره رایگان کافی است از طریق شماره های درج شده در سایت با ما در تماس باشید.
شماره تماس: 77651632-021 – 09929909083 – 09123968086
بدون دیدگاه