مالیات بر ارث چیست و چگونه محاسبه می شود

مالیات بر ارث یکی از انواع مالیات های مستقیم است که باید برای انتقال مالکیت اموال فرد متوفی به وراث، آن را پرداخت کنید. پس از اخذ گواهی مالیات بر ارث، می توانید سایر مراحل اداری این کار را انجام دهید. با توجه به آنکه مبالغ کم یا هنگفتی در این بخش پرداخت می شوند، بسیار مهم است که اطلاعات کافی نسبت به این مالیات داشته باشید.

 

دارایی هایی که از سوی افراد متوفی باقی می مانند، جزو اموالی هستند که باید مالیات آنها پرداخت شده تا مجوز لازم برای انتقال مالکیت به ورثه ها صادر گردد. این مالیات به نام مالیات بر ارث شناخته می شود که مقدار آن با توجه به نوع دارایی و میزان نزدیکی وارث به فرد متوفی، تعیین می گردد. در این خصوص ضرایبی وجود دارند. مثلا اگر یک خودرو از فرد متوفی و به نام وی باقی مانده باشد، باید در همان روز ارزش گذاری شده، ضرب در نرخ 2 درصد شود و مالیات آن پرداخت گردد. اگر ورثه جزو افراد طبقه دوم یا سوم باشد، این نرخ به میزان 4 و 8 درصد (به ترتیب) افزایش می یابد.

 

انواع مالیات؛ مستقیم و غیرمستقیم

قبل از اینکه با مفهوم مالیات بر ارث آشنا شوید، بد نیست انواع مالیات را درک کنید. دولت ها مدل های مختلفی از مالیات را تعریف کرده اند که اگر بخواهیم آنها را دسته بندی کنیم، می توان به 2 گروه مالیات مستقیم و غیر مستقیم اشاره کرد. در رابطه با تعریف هرکدام می توان گفت:

• مالیات مستقیم (Direct): مدلی از مالیات است که دولت آنها را به صورت مستقیم از شما اخذ می کند. مثلا اگر به عنوان مودی و فعال اقتصادی هستید، حتما در مردادماه سال 1403 اظهارنامه ای ارسال کرده و برای پرداخت مالیات اقدام نمودید. در این حالت شما مستقیما مالیات تان را به دولت و سازمان امور مالیاتی پرداخت می کنید. مالیات بر ارث هم یکی از انواع مالیات های مستقیم است که در ادامه راجع به آن صحبت می کنیم.
• مالیات غیر مستقیم (indirect): این نوع مالیات، توسط دولت یا نهاد ذی ربط از سازمان مالیاتی اخذ نمی شود. بلکه شما باید آن را به یک واسطه پرداخت کرده و او موظف است تا در بازه های زمانی خاصی، مبالغ جمع آوری شده را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کند. مثلا مغازه داری که 25 – 40% مالیات ارزش افزوده برای فروش سیگار خود از مشتری دریافت می نماید، باید این مبالغ را از هزینه اصلی و سود کالا کسر کرده و در حساب خود نگه دارد. سپس در بازه زمانی (15 روز پس از اتمام هر فصل) با ارسال اظهارنامه ارزش افزوده، این مبالغ را پرداخت نماید.

مالیات بر ارث چیست و چگونه از وراث دریافت می‌شود

حال می‌ خواهیم به موضوع اصلی مقاله بپردازیم و به این سوال که مالیات بر ارث چیست پاسخ دهیم. در این خصوص می توان به صورت خلاصه گفت:

• مالیات ارث، مالیاتی است که به تمام اموال فرد مرحوم تعلق می گیرد.

همانطور که می دانید، فردی که از دنیا می رود یکسری اموال را به نام خود دارد. از خانه و ماشین گرفته تا سهام و غیره. در این حالت فرزندان یا وراثی که می خواهند اموال مرحوم را بین خود تقسیم کنند، می بایست نسبت به طی کردن یکسری مراحل اداری اقدام نمایند که یکی از آنها، پرداخت مالیات بر ارث است.

پرداخت این مالیات پروسه خاص خود را دارد و همانند اظهارنامه مشاغل، باید برای انجام آن فرم اظهارنامه ای را تهیه و ارسال کنید. بسته به اینکه ورثه چه میزان اموال دارد، مقدار مالیات متفاوت بوده و لازم است در زمان ارسال اظهارنامه، اموال و مقدار آن ابراز گردند.

 

مالیات بر ارث به چه اموالی تعلق می‌گیرد

حال این سوال مطرح می شود که مالیات بر ارث شامل چه اموالی می گردند؟ در این رابطه موارد خاصی مشخص شده اند که باید تکس مربوط به این کالاها، اوراق بهادار یا اموال را حتما در نظر داشته باشید. موارد مذکور براساس ماده 17 قانون مالیات های مستقیم تعریف شده اند که عبارتند از:

• ملک مسکونی، اداری و تجاری که می توانند به صورت ارث به شما تعلق گیرند.
• اموال و حقوق های مالی مانند حق الامتیاز.
• مالیات بر ارث خودرو و انواع وسایل نقلیه دیگر مانند موتور، وسایل زمینی، دریایی و هوایی که ممکن است به نام فرد باشند.
• اموال و دارایی هایی که به نام فرد در خارج از کشور ثبت شده اند.
• در صورتی که سهام یا انواع حق تقدم در بورس و خارج از آن برای مرحوم وجود دارند، آنها نیز باید با پرداخت این مالیات آزاد شوند. همچنین از دیگر موارد مرتبط در این بخش می توان به سهام از نوع سهم الشرکه نیز اشاره کرد.
• سپرده های بانکی، سود سهام و اوراق مشارکت، همگی این اموال نیز مشمول مالیات بر ارث هستند.

برای آنکه بتوانید این نوع اموال را به نام خود بزنید، لازم است با تکمیل فرم اظهارنامه مالیاتی بر ارث مربوطه، مرحله پرداخت مالیات را بگذرانید.

بررسی 6 دسته اموال که مالیات بر ارث به آن ها تعلق میگیرد

اگر به موارد مشمول مالیات بر ارث که در ماده 17 ق.م.م ذکر شده اند دقت کنید، 6 دسته از اموال را می نگرید که در قسمت قبل آنها را معرفی کردیم. حال برای بررسی بیشتر این موارد می توان به چند نکته اشاره کرد:

• برخی از مقادیر و نرخ های مالیات، مستقیما توسط اداره مالیاتی تعیین نمی شوند. مثلا مقدار مالیات برای املاک فردی که از دنیا رفته است، با توجه به کمیسیون املاک این سازمان مشخص شده و سپس براساس طبقه بندی وراث، مبلغ نهایی مالیات تعیین می گردد.
• توجه کنید که مبلغ نهایی مالیات بر اساس طبقه بندی وارث مشخص خواهد شد. منظور از طبقه بندی، میزان نزدیکی براساس خویشاوندی است که در قسمت جلوتر توضیح می دهیم.
• معمولا مالیات بر ارث در املاک تجاری، بالاترین میزان مالیات را دارد. همچنین قابل ذکر است که برای مغازه ها، 2 نوع مالیات جداگانه محاسبه می شوند. اولی مالیات مالکیت مغازه و دومی سرقفلی آن.
• همچنین برای مالکیت یک خانه یا مغازه، شما باید 2 نوع مالیات دیگر را در نظر بگیرید. اولی مالیات مربوط به بخش زمین و دومی مالیات بنای ساختمان که هرکدام جدا از دیگری هستند.
• میزان مالیات این شش دسته از اموال براساس ارزش روز آنها محاسبه می شود.
• بانک ها، ادارات ثبت اسناد، شرکت هایی که دارای سهام متوفی هستند، صندوق های دادگستری، شرکت های کارگزاری و غیره که در ماده 34 ق.م.م ذکر شده اند، می بایست دارایی های متوفی را به وارثان آنها واگذار کنند. این کار باید قبل از اخذ گواهی مالیات مربوطه انجام گردد.

 

جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با شماره های : 9909087-0992 یا 77653794-021 ارتباط برقرار نمایید و از مشاوره کارشناسان حرفه‌ای و با تجربه ما بهره‎‌مند شوید.

 

مالیات بر ارث ملک چگونه محاسبه می‌شود

یکی از نکات جالب در مورد مالیات بر ارث در ایران آن است که سیستم نرخ بندی این نوع مالیات براساس میزان نزدیکی افراد با شخص متوفی است. بنابر ماده 17 و تبصره 2 آن، باید بدانید که نرخ های مذکور درج شده در این ماده صرفا برای وراث طبقه 1 بوده و مقدار آن برای وراث طبقه دوم و سوم، به میزان 2 و 4 برابر بیشتر است. پس نحوه محاسبه مالیات براساس ضرایب اعلام شده و نیز طبقه بندی وراث می باشد.

 

در خصوص اینکه مالیات بر ارث چگونه محاسبه می شود، باید به ضرایبی که در ماده 17 ق.م.م آمده اند اشاره کنیم که به شرح زیر می باشند:

نکته: ضرایب بیان شده برای طبقه اول وراث می باشند. برای سایر طبقات، نرخ ها ضرب در 2 و 4 می شوند.

• مالیات ارث ملک: این نوع مالیات ابتدا با قیمت گذاری املاک متوفی و سپس با تقسیم میزان مالیات بین ورثه مشخص می گردد. میزان ضریب مالیاتی برای این نوع اموال، 7.5 درصد است.
• مالیات ارث برای وسایل نقلیه: در این حالت، نرخ مالیات به میزان 2 درصد از قیمت روز وسایل نقلیه می باشد که فرد باید پرداخت کند.
• مالیات بر ارث برای سهام از نوع سهم الشرکه و حق تقدم درون بورس: برای این نوع اموال، میزان مالیات براساس نوع سهام و برگ تشخیص مالیات تعیین می گردد.
• مالیات بر ارث برای سپرده های بانکی، سود سهام و نیز اوراق مشارکت: نرخ مالیاتی که برای این اموال در نظر گرفته شده است، 3 درصد می باشد. البته طبقه دوم و سوم باید به ترتیب نرخ های 2 تا 4 برابری را پرداخت کنند.

همچنین یک جدول برای محاسبه مالیات بر ارث در سال جدید ارائه شده که می توانید در قسمت جلوتر آن را مشاهده نمایید.

مالیات بر ارث خودرو چگونه محاسبه می‌شود

خودرو یکی از دارایی هایی است که بیشتر افراد آن را دارند و به همین دلیل می خواهیم با ذکر یک مثال، نحوه محاسبه مالیات بر ارث آن را برای شما توضیح دهیم. در این خصوص می توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

• فرمول محاسبه مالیات بر ارث خودرو: میزان ارزش تعیین شده خودرو توسط سازمان امور مالیاتی × 2%.

نکته: این ضریب هم برای خودروهای داخلی و هم خارجی است و تفاوتی در مالیات این دو وجود ندارد.

مثلا فرض کنید شخصی یک هیوندای سانتافه مدل 2015 را دارد که قیمت کارشناسی شده آن در زمان کنونی 3 میلیارد تومان است. حال این فرد می بایست برای آنکه بتواند این دارایی را به نام خود بزند، مالیات بر ارث آن را پرداخت کند. با محاسبه مالیات، به مقدار 60 میلیون تومان می رسیم. حال اگر این فرد خودروهای متعددی داشته باشد، باید مجموع ارزش آنها ضرب در نرخ 2% گردد.

 

جدول مالیات بر ارث

جدولی که برای نرخ های مالیات بر ارث ارائه شده اند، شامل 2 بخش می باشند. اولین مورد برای کسانی است که بعد از سال 1395 فوت شده و دومی برای افرادی می باشد که قبل این تاریخ درگذشته اند. در خصوص نرخ های جدید که امروزه مالیات بر ارث با توجه به آنها محاسبه می شوند، می توان گفت:

 

نوع دارایی متوفی	میزان مالیات برای وراث طبقه اول	میزان مالیات برای وراث طبقه اول	میزان مالیات برای وراث طبقه اول
سهام بورسی	%0.75	%1.5	%3
وسایل نقلیه	%2	%4	%8
املاک تجاری	%3	%6	%12
سپرده بانکی	%3	%6	%12
املاک اداری	%3	%6	%12
حق واگذاری و سرقفلی	%3	%6	%12
سهم الشرکه و سهام غیر بورسی	6%	%12	%24
املاک مسکونی	%7.5	%15	%30
زیورآلات	%10	%20	%40
حق امتیاز	%10	%20	%40

 

شما مودیان و شهروندان می توانید با توجه به نرخ های درج شده و براساس ارزشی که سازمان امور مالیاتی برای دارایی شما در نظر می گیرد، به محاسبه مالیات خود اقدام کنید.

حال در خصوص اینکه خویشاوندان ما براساس طبقه بندی سازمان امور مالیاتی، چگونه تقسیم شده اند نیز می توان گفت:

• وراث طبقه اول: پدر و مادر، شوهر و زن، فرزندان و نوه ها.
• وراث طبقه دوم: پدربزرگ و مادربزرگ، برادر و خواهر، فرزندان هر کدام از این افراد.
• وراث طبقه سوم: عمو، دایی، عمه، خاله و فرزندان آنها.

تفاوت‌های قانون جدید و قدیم مالیات بر ارث

همانطور که در بخش قبل هم اشاره کردیم، قانون مالیات بر ارث را می توان به 2 نوع قبل و بعد از سال 1395 تقسیم کرد. قانون جدید بر مبنای دستورالعمل به شماره 23474/200/ص در انتهای سال 1392، زمینه را برای به روزرسانی و تجدید نظر فراهم نمود.

تفاوت هایی که با ارائه قانون جدید مالیات بر ارث به وجود آمده اند، عبارتند از:

• تغییر در ضرایب: اولین مورد مربوط به تغییرات در نرخ ها است که شاهد افزایش و کاهش آنها بودیم. مثلا مالیات بر ارث خودرو در قانون قدیم 35% بود و در قانون جدید 2% شد.
• ایجاد پایه های مالیاتی جدید: مورد دیگر، پایه های مالیاتی جدید برای این قانون بود که قبلا معاف بودند یا اصلا وجود نداشتند. مثلا قبل از سال 1395، سپرده بانکی معاف از این قانون بود اما اکنون مقدار ضریب مالیات آن 3% است و شامل این قانون می شود.
• تغییر در جرایم: بخشی دیگر از تغییرات، مربوط به جریمه ها هستند. مثلا در قانون قبلی، جریمه تاخیر پرداخت مالیات به میزان 2.5% بود اما در قانون جدید این مورد برداشته شده است.
• تغییر در ارسال و نوع اظهارنامه: یکی دیگر از تغییراتی که رخ داده، نوع اظهارنامه و ارسال آن می باشد. در قانون قبلی، نوع اظهارنامه باید برای همه‌ی ماترک ها و با هم باشد اما اکنون هرکدام از ماترک ها، جداگانه اظهارنامه دارند.

 

3 تبصره مهم در ماده 17 قانون ارث و میراث

همانطور که در طول متن اشاره کردیم، ماده 17 از جمله مهم ترین مواد قانونی راجع به مالیات بر ارث است که تبصره های بسیار مهمی نیز دارد. در خصوص 3 تبصره مهمی که در این قانون وجود دارند می توان گفت:

• اول آنکه قانون جدید مالیات بر ارث و مواد مرتبط به آن برای متوفیان سال 1395 به بعد اجرایی می شود. کسانی که قبل از این سال فوت کرده اند، باید مالیات بر ارث خود را بر مبنای قانون قدیمی پرداخت نمایند.
• طبق تبصره 2 این قانون، ضرایب ورثه طبقه دوم و سوم به ترتیب 2 و 4 برابر ورثه طبقه اول تعیین شده اند. همچنین معرفی این وراث در ماده 18 ق.م.م صورت گرفته که در قسمت قبل به معرفی آنها پرداختیم.
• برطبق تبصره 4 این ماده، کسانی که بخواهند سهم خود از ارث به جای مانده را مطابق با بندهای 2، 4 و 5 به دیگر افراد انتقال دهند، می بایست یک مالیات دیگر نیز پرداخت نمایند. به عنوان مثال، اگر شما قصد واگذاری ملک را دارید، باید هم مالیات بر ارث این نوع دارایی و نیز مالیات بر درآمد املاک را بپردازید.

با مراحل پرداخت مالیات بر ارث

اگر شما هم جزو کسانی هستید که مودی مالیات بر ارث بوده و می خواهید مراحل آن را گذرانده و برای اخذ گواهی این مالیات اقدام کنید، لازم است اظهارنامه ارسال نمایید. در خصوص مراحل انجام این کار می توان گفت:

• ابتدا با مراجعه به یک دفتر اسناد رسمی، برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام می کنید. این کار خود مراحلی دارد مثلا پر کردن فرم و امضای 3 شاهد و غیره.
• سپس باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه نموده و گواهی صادر شده را دریافت کنید.
• حال با داشتن گواهی و مدارک دیگری که ممکن است لازم باشد، به اداره مالیات مراجعه نموده و برگه مالیات بر ارث را دریافت نمایید.
• در صورتی که از زمان فوت مرحوم 1 سال و کمتر گذشته باشد، باید برای تکمیل و تسلیم فرم 26 و 34 اظهارنامه اقدام کنید. در صورتی که از زمان فوت بیش از 1 سال گذشته باشد، صرفا فرم 34 را ارسال نمایید.

شما می توانید با ورود به وب سایت ersportal.tax.gov.ir نسبت به ارسال اظهارنامه های مذکور اقدام نمایید. نام کاربری و رمز عبور همان مشخصات شما در سامانه مودیان است.

از جمله مدارکی که برای پرداخت مالیات بر ارث نیاز دارید هم می توان گفت: کپی شناسنامه متوفی و وارث او، برگه های درخواست، کپی کارت ملی وارث و متوفی، گواهی انحصار وراثت و گواهی فوت متوفی.

 

معافیت‌های مالیات بر ارث

یکی از نکاتی که باید در پرداخت مالیات بر ارث به آن توجه کنید، کسر هزینه های قابل قبول این نوع مالیات است. یعنی شما نباید برای هزینه های زیر نسبت به پرداخت مالیات بر ارث اقدام کنید. در خصوص این معافیت ها می توان گفت:

• مبلغ بازنشستگی که برای متوفی به جای مانده است.
• مبلغ واریزی از سوی بیمه که به حساب متوفی واریز شده.
• دریافتی های ناشی از خدمات سربازی.
• اموال غیر منقولی که سندی ندارند.
• مبلغی که کارفرما برای متوفی پرداخت کرده است.
• برخی از تجهیزات و اثاث منزل یا خسارت هایی که مربوط به دیه متوفی بوده اند.
• هزینه های کفن و دفن وی.
• اموالی که وقف شده اند.
• بدهی های او.

وظایف وکیل ارثی و مالیاتی

همانطور که می دانید، مالیات بر ارث در برخی موارد بسیار حساس بوده و با ارقام کلانی همراه است. به همین خاطر مهم است که برای کاهش مقدار آن، از یک وکیل مالیاتی و فرد مجرب کمک بگیرید. وکیل ارثی و مالیاتی می تواند در این بخش به شما کمک کند.

از جمله وظایف وکیل ارثی و مالیاتی می توان گفت:

• راهنمایی و انجام مراحل پرداخت مالیات بر ارث.
• مشاوره در زمینه پرداخت مالیات، تعیین مقادیر این هزینه و روش های کمتر کردن آن.
• استفاده از معافیت های مالیاتی برای کاهش مالیات.
• راهنمایی در پر کردن فرم های مالیات بر ارث.
• استفاده از قوانین جدید مالیاتی.
• پاسخ به پرسش ها و ابهامات مودی.

 

جمع بندی

در این مقاله تلاش کردیم به صورت کامل مبحث مالیات بر ارث را به شما توضیح داده و نحوه محاسبه و پرداخت آن را بیان کنیم. همچنین معافیت ها و نکات مهمی که پیرامون این نوع مالیات وجود دارند را نیز بیان کردیم. شما کاربران می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و  اخذ مشاوره در پرداخت این نوع مالیات، از خدمات وب سایت الوند حسابان استفاده کنید.

 

جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید با شماره های : 9909087-0992 یا 77653794-021 ارتباط برقرار نمایید و از مشاوره کارشناسان حرفه‌ای و با تجربه ما بهره‎‌مند شوید.